«Εξυπνάδα δεν είναι μόνο η ικανότητα λογικής. είναι επίσης η ικανότητα να βρίσκεις σχετικό υλικό στη μνήμη και να αναπτύσσεις την προσοχή όταν χρειάζεται».
Το Thinking, Fast and Slow του Daniel Kahneman είναι ένα από τα πιο λεπτομερή βιβλία για τη λήψη αποφάσεων. Ο Kahneman καλύπτει κάθε μία από τις γνωστικές μας προκαταλήψεις με μεγάλη λεπτομέρεια και μοιράζεται ακόμη και γνώσεις λήψης αποφάσεων από τη θεωρία του που κέρδισε το βραβείο Νόμπελ — Θεωρία προοπτικής. Ένα πολύ κατατοπιστικό ανάγνωσμα με τη δυνατότητα να αλλάξει τη ζωή σας για τα καλά.
Μέρος 1: Τα δύο συστήματα
Ο ανθρώπινος εγκέφαλος αποτελείται από δύο συστήματα: Σύστημα 1 και Σύστημα 2.
Το σύστημα 1 περιλαμβάνει τα παλαιότερα μέρη του εγκεφάλου. Λειτουργεί αυτόματα και ακούσια. Αυτό το σύστημα λειτουργεί πάντα και είναι υπεύθυνο για τις περισσότερες από τις καθημερινές δραστηριότητες. Είναι επίσης υπεύθυνο για τις αντιδράσεις μας στον κίνδυνο, την καινοτομία και τη διαίσθηση.
Το Σύστημα 2 κατανέμει την προσοχή και ολοκληρώνει εργασίες που απαιτούν προσπάθεια. Το σύστημα 2 είναι ένα πρόσφατα εξελιγμένο τμήμα του εγκεφάλου και μόνο οι άνθρωποι έχουν έναν εξαιρετικά ανεπτυγμένο προμετωπιαίο φλοιό.
Οι Chip & Dan Heath αποκαλούν τα δύο συστήματα τον Elephant και τον Rider στο βιβλίο Switch .
Τα δύο συστήματα βοηθούν το ένα το άλλο στη λήψη αποφάσεων. Όταν το Σύστημα 2 κατακλύζεται, το Σύστημα 1 αναλαμβάνει.
«Όποτε έχετε τις αισθήσεις σας, και ίσως ακόμη και όταν δεν έχετε, πολλαπλοί υπολογισμοί γίνονται στον εγκέφαλό σας, οι οποίοι διατηρούν και ενημερώνουν τις τρέχουσες απαντήσεις σε ορισμένες βασικές ερωτήσεις: Συμβαίνει κάτι νέο; Υπάρχει απειλή; Τα πράγματα πάνε καλά; Πρέπει να ανακατευθυνθεί η προσοχή μου; Χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια για αυτό το έργο; Μπορείτε να σκεφτείτε ένα πιλοτήριο, με ένα σύνολο καντράν που υποδεικνύουν τις τρέχουσες τιμές καθεμιάς από αυτές τις βασικές μεταβλητές. Οι αξιολογήσεις πραγματοποιούνται αυτόματα από το Σύστημα 1 και μία από τις λειτουργίες τους είναι να προσδιορίσουν εάν απαιτείται επιπλέον προσπάθεια από το Σύστημα 2.»
Χαρακτηριστικά του συστήματος 1
- Δημιουργεί προθέσεις, συναισθήματα και κλίσεις. Όταν αυτά εγκρίνονται από το Σύστημα 2, γίνονται πεποιθήσεις, στάσεις και προθέσεις
- Δεν έχει αίσθηση εθελοντικού ελέγχου καθώς λειτουργεί γρήγορα και με λίγη ή καθόλου προσπάθεια
- Μπορεί να προγραμματιστεί από το σύστημα 2 για να κινητοποιεί την προσοχή όταν αναγνωρίζεται ένα συγκεκριμένο μοτίβο
- Εκτελεί εξειδικευμένες απαντήσεις μετά την εκπαίδευση
- Δημιουργεί μια αίσθηση γνωστικής ευκολίας σε ψευδαισθήσεις αλήθειας, μειωμένη επαγρύπνηση και ευχάριστα συναισθήματα
- Διαφοροποιεί το εκπληκτικό από το κανονικό
- Συμπεραίνει και επινοεί αιτίες και προθέσεις
- Παραμελεί την ασάφεια και καταστέλλει κάθε αίσθημα αμφιβολίας
- Είναι προκατειλημμένο να πιστεύει και να επιβεβαιώνει
- Αυξάνει τη συναισθηματική συνέπεια
- Εστιάζει στα υπάρχοντα στοιχεία, αποφεύγοντας ταυτόχρονα τα απούσα στοιχεία
- Δημιουργεί ένα περιορισμένο σύνολο βασικών αξιολογήσεων
- Δεν ενσωματώνει σύνολα αλλά τα αντιπροσωπεύει με κανόνες και πρωτότυπα
- Ταιριάζει τις εντάσεις σε κλίμακες , π.χ. συγκρίνει το μέγεθος με την ένταση
- Υπερυπολογισμοί
- Μερικές φορές αντικαθιστά τις πιο εύκολες ερωτήσεις με δύσκολες
- Είναι πιο ευαίσθητο στις αλλαγές παρά στις καταστάσεις
- Επιδεικνύει φθίνουσα ευαισθησία στην ποσότητα
- Ανταποκρίνεται πιο έντονα στις απώλειες παρά στα κέρδη
- Πλαισιώνει τα προβλήματα αποφάσεων στενά απομονωμένα το ένα από το άλλο
Μέρος 2: Ευρετικές και προκαταλήψεις
Ο νόμος των μικρών αριθμών
Ο νόμος των μικρών αριθμών είναι η λανθασμένη πεποίθηση ότι οι μεγάλοι αριθμοί ισχύουν και για τους μικρούς αριθμούς.
Για παράδειγμα:
Εάν μια έρευνα σε 300 ηλικιωμένους δείχνει ότι το 65% είναι πιθανό να ψηφίσει έναν συγκεκριμένο υποψήφιο, υπάρχει ο πειρασμός να συμπεράνουμε ότι η πλειοψηφία των ηλικιωμένων πολιτών θα ψηφίσει με τον ίδιο τρόπο. Αυτό, φυσικά, δεν είναι πάντα αλήθεια.
«Είναι πιθανό να κάνουμε στατιστικά λάθη επειδή αναζητούμε πρότυπα. Η υπερβολική πίστη σε μικρά δείγματα είναι μόνο ένα παράδειγμα μιας πιο γενικής ψευδαίσθησης - δίνουμε περισσότερη προσοχή στο περιεχόμενο των μηνυμάτων παρά στις πληροφορίες σχετικά με την αξιοπιστία τους, και ως αποτέλεσμα καταλήγουμε να έχουμε μια άποψη του κόσμου γύρω μας που είναι πιο απλή και πιο συνεκτικό από ό,τι δικαιολογούν τα δεδομένα. Το να βγάλουμε βιαστικά συμπεράσματα είναι ένα πιο ασφαλές άθλημα στον κόσμο της φαντασίας μας από ό,τι είναι στην πραγματικότητα».
Άγκυρες
Οι άγκυρες είναι αυθαίρετες τιμές που οι άνθρωποι εξετάζουν για μια άγνωστη ποσότητα πριν συναντήσουν αυτήν την ποσότητα.
Οι άγκυρες είναι γνωστό ότι επηρεάζουν πολλά πράγματα, συμπεριλαμβανομένου του χρηματικού ποσού που οι άνθρωποι είναι διατεθειμένοι να πληρώσουν για προϊόντα που δεν έχουν δει.
Για παράδειγμα:
Το να ρωτήσουμε εάν ο Γκάντι ήταν λίγο πολύ 144 ετών όταν πέθανε καθιστά πιο πιθανό για τους ερωτηθέντες να υποθέσουν ότι ο Γκάντι πέθανε σε προχωρημένη ηλικία.
Το σύστημα 2 είναι πιο επιρρεπές σε άγκυρες και δεν γνωρίζει την επιρροή τους, καταρχάς.
Η Επιστήμη της Διαθεσιμότητας
Η μεροληψία της διαθεσιμότητας συμβαίνει όταν δίνουμε υπερβολική βαρύτητα σε πρόσφατες αποδείξεις ή εμπειρία.
Σημαντικά γεγονότα που τραβούν την προσοχή σας είναι πιθανό να ανακτηθούν από τη μνήμη.
Για παράδειγμα:
Τα διαζύγια μεταξύ των διασημοτήτων του Χόλιγουντ είναι πιθανό να προσελκύσουν περισσότερη προσοχή, κάνοντας τις περιπτώσεις πιο πιθανό να έρχονται στο μυαλό. Ως αποτέλεσμα, είναι πιθανό να υπερβάλλετε τη συχνότητα των διαζυγίων του Χόλιγουντ.
«Ένα δραματικό γεγονός αυξάνει προσωρινά τη διαθεσιμότητα της κατηγορίας του. Ένα αεροπορικό δυστύχημα που προσελκύει την κάλυψη των μέσων ενημέρωσης θα αλλάξει προσωρινά τα συναισθήματά σας σχετικά με την ασφάλεια των πτήσεων. Τα ατυχήματα είναι στο μυαλό σου, για λίγο, αφού δεις ένα αυτοκίνητο να καίγεται στην άκρη του δρόμου, και ο κόσμος είναι για λίγο πιο επικίνδυνο μέρος».
Αντιπροσωπευτικότητα
Συχνά βασιζόμαστε σε στερεότυπα για να μας βοηθήσουν να κρίνουμε τις πιθανότητες.
Για παράδειγμα:
Όταν βλέπουμε κάποιον να διαβάζει ένα αντίγραφο των New York Times στο μετρό, είναι πιο πιθανό να υποθέσουμε ότι έχει Ph.D. για το ότι δεν έχω πτυχίο.
Η αντιπροσωπευτικότητα μας βοηθά να παίρνουμε γρήγορες αποφάσεις όπου δεν έχουμε όλα τα δεδομένα . Το μειονέκτημα της αντιπροσωπευτικότητας είναι ότι μπορεί να οδηγήσει σε αρνητικά στερεότυπα.
Λιγότερο είναι περισσότερο
Όταν πρόκειται για κρίσεις πιθανοτήτων, περισσότερες πληροφορίες για το θέμα μπορεί να δυσκολέψουν την εξαγωγή του σωστού συμπεράσματος.
Για παράδειγμα:
Πάρτε τις ακόλουθες δύο περιγραφές μιας φανταστικής κυρίας που ονομάζεται Λίντα:
- Η Λίντα είναι ταμίας τράπεζας
- Η Linda είναι ταμίας σε τράπεζα και δραστηριοποιείται στο φεμινιστικό κίνημα
Σε αυτήν την περίπτωση, η πρόσθετη λεπτομέρεια της συμμετοχής της Linda στο φεμινιστικό κίνημα καθιστά λιγότερο πιθανό ότι είναι ταμίας τράπεζας επειδή η πιθανότητα η Linda να είναι ταμίας τράπεζας και φεμινίστρια ακτιβίστρια είναι λιγότερο πιθανό αποτέλεσμα από τη Linda να είναι απλώς ταμίας τράπεζας. .
Αιτίες Τραμπ Στατιστικά
Όταν υπάρχουν διαθέσιμες συγκεκριμένες πληροφορίες για μια υπόθεση, τα βασικά επιτόκια είναι γενικά υποσταθμισμένα και συχνά παραμελούνται.
Οι άνθρωποι είναι φτωχοί στη λήψη στατιστικών αποφάσεων , και ακόμη και όταν επισημαίνονται τα λάθη τους, δεν βοηθάει τα πράγματα.
«Το τεστ της μαθησιακής ψυχολογίας είναι αν έχει αλλάξει η κατανόησή σας για τις καταστάσεις που αντιμετωπίζετε, όχι εάν έχετε μάθει ένα νέο γεγονός. Υπάρχει ένα βαθύ χάσμα μεταξύ της σκέψης μας για τις στατιστικές και της σκέψης μας για μεμονωμένες περιπτώσεις. Τα στατιστικά αποτελέσματα με αιτιολογική ερμηνεία έχουν ισχυρότερη επίδραση στη σκέψη μας από τις μη αιτιώδεις πληροφορίες. Αλλά ακόμη και οι συναρπαστικές αιτιώδεις στατιστικές δεν θα αλλάξουν τις μακροχρόνιες πεποιθήσεις ή πεποιθήσεις που έχουν τις ρίζες τους στην προσωπική εμπειρία».
Παλινδρόμηση στη μέση τιμή
Παλινδρόμηση στο μέσο όρο: Με την πάροδο του χρόνου, οι ακραίες μεταβλητές τείνουν προς τον κανόνα
Παρά το γεγονός ότι οι άνθρωποι είναι ένα ευρέως διαδεδομένο φαινόμενο, οι άνθρωποι βρίσκουν πολλούς λόγους για να απορρίψουν την οπισθοδρόμηση προς το μέσο όρο.
Για παράδειγμα:
Οι εταιρείες που ξεπερνούν τις άλλες στην αγορά δεν το κάνουν μακροπρόθεσμα. Όταν η τύχη τους εξαντληθεί, η απόδοσή τους τείνει προς τον κανόνα, δηλαδή, οπισθοδρόμηση στο μέσο όρο.
Μέρος 3: Υπερβολική αυτοπεποίθηση
Η ψευδαίσθηση της κατανόησης
«Το απόλυτο τεστ μιας εξήγησης είναι αν θα είχε κάνει το γεγονός προβλέψιμο εκ των προτέρων».
Ο πυρήνας της ψευδαίσθησης της κατανόησης είναι ότι πιστεύουμε ότι κατανοούμε το παρελθόν , πράγμα που σημαίνει ότι το μέλλον πρέπει επίσης να είναι γνωστό.
«Η αδυναμία σας να ανασυνθέσετε τις πεποιθήσεις του παρελθόντος θα σας κάνει αναπόφευκτα να υποτιμήσετε τον βαθμό στον οποίο εκπλαγείτε από γεγονότα του παρελθόντος».
Η ψευδαίσθηση της εγκυρότητας
«Το σύστημα 1 έχει σχεδιαστεί για να βγάζει βιαστικά συμπεράσματα από ελάχιστα στοιχεία – και δεν έχει σχεδιαστεί για να γνωρίζει το μέγεθος των αλμάτων του».
Η ψευδαίσθηση της εγκυρότητας συμβαίνει όταν οι ειδικοί πιστεύουν υπερβολικά στις κρίσεις τους. Αυτό μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε, συμπεριλαμβανομένων των επιλογών μετοχών που δεν ξεπερνούν ποτέ την αγορά παρά την εκτεταμένη εκπαίδευσή τους στην επιλογή μετοχών.
Οι απλοί αλγόριθμοι είναι καλύτεροι από τους ανθρώπους όταν πρόκειται για την πρόβλεψη πολλών πραγμάτων, και αυτό συμβαίνει επειδή οι άνθρωποι τείνουν να προσθέτουν πολυπλοκότητα στα πράγματα.
Η πλάνη του σχεδιασμού: Συμβαίνει όταν τα σχέδια βασίζονται σε ένα σενάριο της καλύτερης περίπτωσης και όχι στο αποτέλεσμα παρόμοιων έργων.
Μέρος 4: Επιλογές
Θεωρία προοπτικών
Οι άνθρωποι κάνουν επιλογές σε σχέση με τα σημεία αναφοράς τους ή την προηγούμενη κατάστασή τους σε σχέση με τα κέρδη και τις ζημίες που αξιολογούνται. Αυτό έρχεται σε αντίθεση με τη θεωρία του Bernoulli, στην οποία χρειάζεται μόνο να γνωρίζετε την κατάσταση του πλούτου για να προσδιορίσετε τη χρησιμότητά του.
Γνωστικά χαρακτηριστικά στην καρδιά της θεωρίας προοπτικής:
- Η αξιολόγηση είναι σχετική με ένα ουδέτερο σημείο αναφοράς. Τα αποτελέσματα που είναι καλύτερα από τα σημεία αναφοράς είναι κέρδη, ενώ αυτά που είναι κάτω από το σημείο αναφοράς είναι ζημίες
- Η αρχή της φθίνουσας σχετικότητας ισχύει τόσο για τις αισθητηριακές διαστάσεις όσο και για την αξιολόγηση των αλλαγών στον πλούτο. Η αντιληπτή διαφορά μεταξύ $1000 και $900 είναι μικρότερη από αυτή των $200 και $100
- Η τρίτη αρχή είναι η αποστροφή για την απώλεια. Οι απώλειες είναι μεγαλύτερες από τα κέρδη
Το Τετραπλό Μοτίβο
Το Fourfold Pattern of Preferences είναι ένα πλαίσιο που μας βοηθά να κατανοήσουμε πώς αξιολογούμε τα πιθανά κέρδη και ζημίες. Έχει δύο ψυχικές επιδράσεις: Το φαινόμενο της βεβαιότητας και το φαινόμενο της πιθανότητας.
Επίδραση βεβαιότητας:
- Τετάρτη 1: (Υψηλή πιθανότητα, μεγάλα κέρδη). Οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να δεχτούν μια λιγότερο από την αναμενόμενη αξία ενός τζόγου για να εξασφαλίσουν ένα μεγάλο κέρδος. Για παράδειγμα, εάν υπάρχει πιθανότητα 95% να κερδίσετε μια δίκη και να κερδίσετε 1.000.000 $, οι περισσότεροι άνθρωποι θα επιλέξουν έναν εξωδικαστικό συμβιβασμό που θα είναι κοντά στον αριθμό, τότε κινδυνεύουν να χάσουν την υπόθεση
- Τεταρτοταγές 4: (Χαμηλή πιθανότητα, μεγάλη απώλεια): Οι άνθρωποι θα πληρώσουν ένα ασφάλιστρο για τη βεβαιότητα ότι δεν θα χάσουν
Επίδραση δυνατότητας:
- Τεταρτοταγές 3: (Χαμηλή πιθανότητα, μεγάλα κέρδη): Οι άνθρωποι υπερεπενδύουν για μια μικρή ευκαιρία να κερδίσουν το λαχείο
- Τεταρτοταγές 2: (Υψηλή πιθανότητα, μεγάλες απώλειες): Οι άνθρωποι θα κάνουν απεγνωσμένα στοιχήματα με την ελπίδα ότι θα αποφύγουν μια μεγάλη απώλεια. Για παράδειγμα, οι άνθρωποι θα πετάξουν τα πάντα για να θεραπεύσουν μια ανίατη ασθένεια